Astrid Roemer krijgt de Prijs der Nederlandse Letteren 2021 voor haar literaire oeuvre. Nu de uitreiking door de Belgische koning nadert, is het tijd voor ophef. En rumoer. Aanleiding: Roemer neemt het in uitspraken op voor voormalig Surinaams legerleider Desi Bouterse, veroordeeld voor medeplichtigheid aan de Decembermoorden. Het Comité Herdenking Slachtoffers neemt het niet en vraagt de Taalunie, het gremium dat de Prijs faciliteert, ‘openlijk stelling te nemen tegen de anti-democratische en anti-rechtsstatelijke uitlatingen” van Roemer.’ Op NOS.nl staat samengevat hoe een en ander in elkaar zit.
Dus. Roemer krijgt die prijs niet voor haar kennis van de rechtspraak of rechtsstaat, maar voor haar literaire oeuvre. Gerard Spong en Noraly Beijer (de vrouw die elke dag naar het gewauwel van Erik Engerd moet luisteren, dus laten we mild zijn voor haar) denken daar anders over. Spong en Beyer zijn allebei van Surinaamse afkomst en betrokken bij het Comité; hun betrokkenheid staat buiten kijf. In het NOS-artikel staat beschreven hoe de twee de uitreiking van de Prijs door de koning der Belgen willen voorkomen en hoe Spong de Taalunie wil bewegen om de toekenning terug te draaien. De reden: Astrid Roemer denkt dat Bouterse niet verantwoordelijk is voor de Decembermoorden. Gewaagd, en waarschijnlijk onzin, maar Roemer mag dat denken en vinden.
Gerard Spong heeft heel erg zedige argumenten om zijn aanval op de prijs die Roemer krijgt te rechtvaardigen, maar zijn gezang klinkt toch een peu hysterisch: ‘Ze is niet goed snik, het is alsof je kort na de Tweede Wereldoorlog een literaire prijs uitreikt aan een NSB’er.’ Daarmee is de toon gezet en laat Spong zien dat hij niet rust voordat hij zijn zin krijgt; dus voordat die prijs of niet wordt uitgereikt door de koning der Belgen of voordat die prijs met terugwerkende kracht wordt ingetrokken. Jengelgedrag.
Desi Bouterse, in Suriname een omstreden én geliefde figuur, een vat vol tegenstrijdigheden, een maffiabaas die de goede oom uithangt, een magneet en een bullenpees in één, een man met bloed aan zijn handen die altijd erg goed is voor de mensen die hem kritiekloos volgen, persoonlijke vriend van Bram Moskowicz, enfin, Bouterse verdeelt de Surinaamse gemeenschap nog steeds, ruim veertig jaar nadat hij een staatsgreep pleegde. Bouterse is de paradox die Suriname na de onafhankelijkheid kenmerkt en die daarom voor verdeeldheid zorgt onder Surinamers. Het is niet voor niks dat Roemer Bouterse prijst om zijn strijd ‘voor de dekolonisatie van Surinamers’.
Hoe onbegrijpelijk of schokkend Roemers uitspraken ook zijn, je gaat geen klikbriefje sturen. Dat is net zo on-rechtsstatelijk. Gerard Spong zou moeten weten dat je dat soort dingen in de door hem zo geliefde rechtsstaat via de rechterlijke macht uitvecht. Niet mekkeren, maar procederen.
On a lighter note: De juryleden van de Prijs der Nederlandse Letteren (Yves T’Sjoen, Jacqueline Bel, Joost de Vries, Babs Gons (hahaha), Thys Human, Veerle Vanden Bosch en Marnix Verplancke hebben zich op komische wijze in de vingers gesneden. Ze dachten met Roemer een veilige, inclusieve en geheel divers-aangestuurde winnares te hebben gekozen. Tot de boomerang via de Marowijne terugkwam – recht op het deels hooggeleerde en nu in zijn geheel geshockeerde gezelschap af.
Ja, dus?