Het droevigste en opwekkendste boekenverhaal dat ik ooit hoorde, gaat zo:
Een dichter, of nou ja, een nepotist van het zuiverste water die soms notities publiceerde die, als je je ogen half sluit en vervolgens schuin naar de letters kijkt in de verte op gedichten lijken, een dichter dus, een al wat oudere dichter, iemand die zijn loopbaan heeft zien eindigen in het grote niets waar literaire loopbanen soms wonen, een wat oudere dichter staat naast zijn vrouw, ook dichter, of nou ja bijna-dichter, en kunstcolumniste en eetschrijfster, dat is ze ook, van alle markten thuis is zij, die vrouw, een wat oudere dichter en zijn vrouw staan voor hun boekenkasten. De oudere dichter wijst op een lange rij eerste drukken, bijzondere uitgaven, bibliofiele dingen en parafernalia betreffende Simon Vestdijk. Hij zegt: ‘Kijk, daar staat een deel van ons pensioen.’
De dichter is inmiddels dood. Hij is van zijn vrouw gescheiden (voordat hij dood ging). De vrouw heeft de boekenkasten ontmanteld en er zat geen pensioen meer in. Zelfs geen half pensioen. Boeken zijn niets meer waard, dat wil zeggen: literaire boeken zijn, een enkele uitzondering daargelaten, niets meer waard. Langzaam maar zeker nadert de waarde van de boekenrijen die je her en der nog ziet staan de 0. Ik vind dat uitermate troostend. Lezen is een immaterieel iets, en ik zie er wel iets in dat de objecten waaruit je leest die immaterialiteit delen. Vroeger gruwde ik van mannen (het waren altijd mannen) die in de guldenbak rommelden. Nu worden alle kopers van antiquarische of tweedehands boeken van die mannen (m/v). Als ik een beetje mijn best doe, sterf ik tussen duizenden waardeloze objecten, waarvan de gelezen inhoud met mij vergaat. Na mijn dood worden ze weggegooid of vernietigd. ‘Kijk, daar staat helemaal niets.’
Vorig jaar had ik een jaarabonnement afgesloten op Boekblad – wist ik veel. Bleek een blad voor antiquaren te zijn, vol oude, halfvergane boeken – collector’s items – die op diverse veilingen werden aangeboden, met een of twee recensies van hedendaagse titels erin voor de vorm. Klachtmailtje over gestuurd: ik heb werkelijk níéts met antiek, boek of niet, dus de titel Boekblad schiet tekort. ‘Boeken van toen en nu’ zou een betere zijn, schreef ik. (Of ‘Boeken van levende én dode schrijvers’… of ‘Boeken om te verzamelen, niet om te lezen, want stel dat je iets beschadigt’ dacht ik.)
Afijn, daar moest ik aan denken toen ik bovenstaande las. Wilde ik even kwijt.
Dat zal wel Boekenpost zijn geweest. Boekblad is voor de gewone boekenwereld.
Je hebt gelijk!