Een spook waart door de letteren – het spook dat Onno Blom heet

Een spook waart door de letteren – het spook dat Onno Blom heet. Gisteren verscheen het op televisie, tijdens de talkshow van Khalid & Sophie. Het is een middenstandsspook, dat overal waar het komt zijn winkeltje uitvouwt, om vervolgens te beginnen met het eindeloos aanprijzen van de meegebrachte fijne literaire waren. De winkel van Spookje Blom heeft een aantal filialen, een cluster van naamloze vennootschappen en andere rechtsvormen die een onontwarbaar netwerk vormen, een netwerk waarin alleen Spookje Blom de weg weet.

Gisteren zagen we de Causeur Spookje Blom aan het werk. Want Spookje Blom is een begenadigd causeur, iemand die het goed doet bij Lions- en Rotaryclubs en als entr’acte tijdens jaarvergaderingen van (middel-)grote bedrijven. Voor zijn doelgroep kiest Spookje Blom als onderwerp: beroemde tot zeer beroemde, bijna dode of niet al te lang geleden gestorven auteurs. Bent u een auteur en op leeftijd en ziet u Onno Blom aan uw bed verschijnen? Goed én slecht nieuws: u bent beroemd, maar u bent ook bijna dood.

Spookje Blom gooide gisteren een zak met clichés over Maarten Biesheuvel uit over Sophie en over een groep angstig-ademloos toehorende mede-gasten. En alle trefwoorden van de Blom-bingo werden afgevinkt. 1) Hij bedde het geheel in, in een persoonlijk woordje. De enge Biesheuvel woonde in dezelfde buurt als Spookje Blom, en was een studievriend van Vader Blom. 2) Hij deed Biesheuvel na. Spookje Blom leeft in de verkeerde veronderstelling dat het leuk is om mensen na te doen. 3) Hij vatte Biesheuvel niet samen aan de hand van zijn eventuele verdiensten als auteur, maar aan de hand van trefwoorden als ‘gekte’, ‘Eva’, ‘de vrouw in het leven des auteurs’ dus, ‘Leiden’ (de woonplaats van Spookje Blom) en Biesheuvels optredens bij Adriaan van Dis (de Spookje Blom van de jaren tachtig en negentig).

Het was dolle pret aan de talkshowtafel. Onno kent de wits en straalt uit dat hij wel eens een boek heeft gelezen en geschreven. De mede-gasten weten niet welke boeken hij las en schreef; zij kennen dus zeker niet de wel erg slechte biografie over Jan Wolkers, door Spookje Blom gecompileerd en daarna door een promotiecommissie gejaagd – als eten door de hals van een gans. Tot twee gasten (v) de pret bedierven. Eén vrouw zei dat ze ‘die literatuur’ meer iets voor mannen vindt, en Sophie gaf eerlijk toe dat die hele Biesheuvel haar ‘was ontgaan’. Spookje Blom rustte niet voordat hij had ‘bewezen’ dat Biesheuvel ‘wereldberoemd in Noord- en Zuid-Holland’ is geweest (een Reve-allusie! – winkel!) en dat Biesheuvel zelfs een bestseller had geschreven, ‘voor mannen en vrouwen’. Want wie de voeten niet veegt, voordat hij of zij de winkel van Spookje Blom betreedt, wordt afgekat.

Het televisieoptreden van Spookje Blom straalt goed af op het Zelfgeschrevenboekenwinkeltje van Spookje Blom. Daarin staan al exemplaren over Harry Mulisch, Gerrit Komrij, Theo Sontrop en Remco Campert en enzovoort en enzoverder. Biesheuvel volgt ongetwijfeld binnenkort, waarna hernieuwd talkshowbezoek inclusief nieuwe Spookjesimitaties. Dit valt allemaal nog onder het kopje ‘onschuldig vermaak’ – wat Spookje Blom pas echt tot een Kwalijk Spookje maakt is zijn winkeltje in de offline-wereld van de Volkskrant, waar het Spookje de rol van Onafhankelijke Journalist speelt. Zonder dat te zijn. Want in de krant schrijft Spookje Blom over alle onderwerpen die hij in zijn lezingen en boeken behandelt, meestal zonder de namen van de verschillende winkels erbij te noemen.

Deze verknooptheid van belangen is niet netjes en zou niet moeten mogen. Maar mag. En wordt gefaciliteerd door krant, televisie en evenementenland. Dat en de schrijnende afwezigheid van echte kennis over zijn onderwerpen maakt Spookje Blom tot een als Sympathieke Causeur vermomde Literaire Geldwolf die knollen voor citroenen verkoopt, of zoiets. Als Arjan Peters weg moest bij de krant, waarom mag Spookje Blom dan blijven?